Friday, August 6, 2010

Thử suy nghĩ về giáo dục ở Việt Nam

Thời gian gần đây tôi dành thời gian sống ở Việt Nam, và dĩ nhiên là nghe rất nhiều ý kiến chê hệ thống giáo dục của Việt Nam, tất cả đều đánh giá ở mức rất xấu trở xuống. Vì thế hôm nay tôi bắt đầu một chuỗi bài mở trên blog để sắp xếp suy nghĩ của mình về vấn đề này. Tôi rất hoan nghênh mọi người vào bình luận, và xin nói trước là sẽ tự tiện lấy ý của mọi người vào trong thân bài của tôi, tất nhiên có trích dẫn nguồn.

I. Suy nghĩ đầu tiên: Việc thay đổi hệ thống giáo dục từ gốc đến ngọn là vô cùng cần thiết, cần làm mạnh và ngay lập tức. Những lý do có rất nhiều, giở bất cứ tờ báo nào ra cũng thấy nhan nhản. Thường thì những chính phủ có trách nhiệm đều sẽ phải đặt vấn đề này. Chính phủ và Bộ Giáo dục ở Việt Nam cũng đã đặt câu hỏi về vấn đề này từ lâu. Tôi đoán bạn đọc hầu hết cũng đồng tình, nên không đi sâu vào suy nghĩ này nữa.

II. Suy nghĩ thứ hai: Cách tốt nhất để thiết kế và thực hiện sự thay đổi là thuê một công ty tư vấn đỉnh cao làm một dự án từ đầu cho đến cuối, cộng với sự tham vấn của Ngân hàng Thế giới, và vận động nguồn lực một phần từ ngân sách, phần khác từ các tổ chức phát triển nước ngoài. Có thể nhiều bạn đọc không đồng tình, nhưng tôi nghĩ đây là cách chuyên nghiệp nhất, dễ thành công nhất, vì sẽ có những cá nhân và tổ chức đứng ra chịu trách nhiệm, có phản biện chất lượng, có thông tin minh bạch, có quản lý hiệu quả công tác thực hiện. Một khoản 10-20 triệu USD để có thể làm tốt hệ thống giáo dục là một cái giá quá hời cho đất nước. Hơn nữa, cũng sẽ có "bánh" để "chia", để dàn xếp chuyện chính trị cục bộ. Và cũng sẽ đảm bảo có "kinh nghiệm thực tế" Việt Nam, không sợ kết quả không phù hợp với hoàn cảnh trong nước.

Nhưng tất nhiên là nói chơi như vậy, chứ cũng không thể vượt qua được các rào cản tầm cỡ quốc gia để thực hiện cách này. Vì không thể mời tư vấn chuyên nghiệp, nên vẫn có chỗ cho các suy nghĩ khác của tôi :-).

Tạm thời cứ đặt gạch ở đây đã, sau sẽ viết thêm.
III. Suy nghĩ thứ ba: Tháp dân số đặc biệt của Việt Nam, và hoạt động của thị trường giáo dục.

IV. Suy nghĩ thứ tư: Hoạt động của thị trường giáo dục và các hạn chế về hành chính, chính trị, và văn hóa của xã hội Việt Nam.

V. Suy nghĩ thứ năm: Chữ tín, quy tắc và sự đảm bảo chất lượng, đối chọi với mở cửa thị trường.

VI. Suy nghĩ thứ sáu: Rào cản về ngân sách và hành chính công.

VIII. Suy nghĩ thứ bẩy: Khả thi chính trị.

7 comments:

  1. Chúc mừng QA quay lại. Nhưng chị cũng nghĩ ở VN muốn thuê công ty tư vấn độc lập đỉnh cao làm hoàn toàn thì chắc phải là công ty tư vấn nước ngoài, phải dựa trên các viện trợ của các tổ chức quốc tế và phải chịu giám sát của tổ chức quốc tế đó/quốc gia đó.

    Vấn đề là ai sẽ liên hệ với tổ chức quốc tế đó? Trước giờ chị nhớ không nhầm, mọi viện trợ quốc tế đều phải chọn 1 đối tác VN tham ra điều hành.

    Không khả thi.

    ReplyDelete
  2. Tao nghĩ là đầu tiên phải làm rõ chê giáo dục VN là chê so với cái gì? Giáo dục VN kém so với các mảng A, B, C, D khác ở VN hay là kém so với thế giới?
    Nếu là kém so với các mảng khác ở VN thì việc nâng cấp giáo dục đúng là nhu cầu cấp thiết; còn nếu chỉ đơn giản là kém so với thế giới thì có lẽ chưa cấp thiết lắm.

    Tùy theo cái sự kém này mà quy mô đầu tư nâng cấp sẽ hoàn toàn khác nhau.

    ReplyDelete
  3. Hophi nói hay đấy nhỉ. Nhưng chị nghĩ còn tuỳ thuộc vào mức độ ưu tiên cho giáo dục như thế nào. Nếu ưu tiên cao, vượt lên các ngành khác thì không cần phải quan tâm đến các ngành khác đâu.

    ReplyDelete
  4. Toi dong y voi bac hophi. Quan trong nhat la giao duc VN co' ke'm va tieu cuc ho*n cac nghanh khac ko? Thi truong lao dong (chi tinh trong nuoc) doi hoi ca^`u lao dong (ca chat luong va so luong). Nhiem vu cua nghanh giao duc la dap ung nhu cau do'. Neu nha tuyen dung KO DOI HOI hoac KO PHAN BIET duoc sinh vien ra truong phai tot/gioi, ko co co* che^' dai ngo tot thi` nghanh giao duc cung ko can dao tao ra nhung sinh vien nhu* vay.

    Hay thu can nhac tinh huong: cac truong DH VN muon dao tao ra cac SV co nang luc nhu* cac truong DH tot o US, UK AU.... Se co may cau hoi dat ra the nay:

    1) Giao vien co du trinh do ko?
    2) Neu du trinh do, Giao vien co' day giong nhu* giao vien cua cac truong DH nuoc ngoai ko?
    3) Neu giao vien day nhu vay thi` sinh vien co hoc theo ko?

    Tra loi:

    1) Co' neu nha truong dat tieu chi' tuyen dung phu` hop va cong bang.
    2)Chuong trinh hoc DH cua cac truong tot o nuoc ngoai kho' ho*n VN rat nhieu -> Giao vien phai lam viec vat va hon nhieu -> Lam viec vat va the de lam gi, dat duoc cai gi, ai cong nhan? Ro rang la ko the trong cho giao vien lao dau vao nghien cuu giang day nhu* o nuoc ngoai khi nang luc cua anh duoc danh gia dua tren nhung tieu chi' xa la voi tieu chi' nghien cuu va giang day o nuoc ngoai. Ma` nhu*~ng tieu chi' xa la ay la manh dat mau mo*~ cho nhung "suy nghi khac" cua bac QA pha't huy :) O day toi ko binh luan them ve che do dai ngo^. vi` ai cung keu ca ve cai nay roi.

    3) Gia su 2 tieu chi tren deu duoc thong qua. Nhu vay de hoc duoc tot chuong trinh nhu the, voi giao vien tai ba ta^m huyet nhu* the, sinh vien phai co ne^`n kien thuc tot, hoc hanh cham chi, nghiem tuc moi co the dat ket qua cao. Sinh vien se dat ra cau hoi: lieu hoc gioi trong truong nhu* the, voi chuong trinh kho' nhu* the, dau tu nhieu thoi gian nhu* the thi` ra truong co kha nang xin viec tot, luong cao ko? Cau tra loi la KO vi` kha nang xin viec phu thuoc vao nhieu yeu to nam trong "suy nghi khac" cua ba'c QA :) Neu KO, tai sao sinh vien phai dau tu thoi gian va tien bac cho kien thuc do' lam gi, vi ra truong ho khong ca^`n hoac KO duoc du`ng. Ho se danh thoi gian tien bac cho nhu*~ng "suy nghi khac" cua bac QA :) Ket qua la sinh vien se do^? xo^ vao hoc nhu*~ng truong ko cai cach cai to gi` ca; vi` o do' ho chi can hoc choi choi ma van co the kiem viec ngon lanh sau khi ra truong.

    Vi the chung ta ko the mong doi: nang cap giao duc ma trong khi moi truong su dung san pham cua giao duc van nhu* hien tai.

    (O day toi chi dang noi toi giao duc DH chung, ko ban toi mot so top students, hoc tap trong moi truong hien tai; roi di hoc nuoc ngoai va ve duoc mot so doanh nghiep nuoc ngoai tuyen dung voi che do dai ngo tot; Vi` do' nho'm sinh vien do ko phan anh chat luong giao duc chung)

    Zeta

    ReplyDelete
  5. Theo ý của em là tham vọng lớn quá anh à, có phần hơi thiếu thực tế bởi con người sẽ không theo kịp khi áp dụng mô hình mới. Giả sử có lập ra dự án như thế thì con người ở đâu ra để giảng dạy, để vận hành? thư viện nào đáp ứng nổi quy mô đó, văn hóa thầy trò nặng tính giáo điều có theo kịp?
    10-20 triệu đô là to nhưng giờ ở Việt Nam giá cả loạn lắm anh à. Công Vinh đang chấn thương mà còn được giá 20 tỷ thì số tiền anh đưa ra chỉ là khoảng 20 Công Vinh. anh có nghĩ thế là đủ cho cả một bộ máy và hệ thống không?
    Chưa đọc hết các suy nghĩ của anh nên em cũng chỉ dám nói đến thế, chờ đợi tiếp ý của anh.
    Còn ý kiến cá nhân em, phải thay đổi từ từ chứ không thay toàn bộ được. Xây dựng được một cơ số những mô hình nhỏ, thành công rồi tự nó phát triển mạnh lên để thay thế cái cũ. Cái này tưởng lâu nhưng cũng không lâu lắm nếu làm tốt và triệt để. Cứ như RMIT nhảy vào Việt Nam chưa đến chục năm nhưng rõ ràng mô hình của nó đang được nhân rộng rất nhiều nơi và có tầm ảnh hưởng lớn.

    ReplyDelete
  6. hello anh QA, em tình cờ lạc vào đây, long time no see ;) em thấy suy nghĩ thứ hai của anh cực kì nguy hiểm vì những việc liên quan đến chức năng cơ bản của chính quyền không nên outsource cho công ty tư nhân làm, kể cả khi có sự tư vấn giám sát của những tổ chức quốc tế. lí do thì có nhiều, not suitable for saying-hi comment, hihi. ngay cả xuất phát điểm là giáo dục VN cần cải tổ tận gốc cũng không ổn lắm, tell me first what's exactly the matter? ^^cheers, N.

    ReplyDelete
  7. Chào bác Quốc Anh,

    Đề tài quan trọng, hy vọng sẽ đọc thêm được nhiều ý kiến của mọi người. Thiển nghĩ, "cải cách giáo dục" không thể là mục tiêu, cho dù "bạn đọc hầu hết cũng đồng tình". Vậy suy nghĩ số 0, trước suy nghĩ đầu tiên, nên về câu hỏi "giáo dục để làm gì?" Thiếu một phác thảo triết lý giáo dục rõ ràng thì không có cơ sở gì để đánh giá hiệu quả của các thay đổi.

    Hay là ý II nói rằng thuê cty tư vấn cấp cao xây dựng luôn cả mục tiêu giáo dục cho mình?

    ReplyDelete